Details

Geschreven door: André Berends

Gepubliceerd: 17 januari 2024

Hits: 927

Vervolg van Es'Hail 2 / QO-100 (deel 2)

Vandaag had ik een vrije dag op één afsraak en één klus na, mooi de tijd dus om met de SatRover aan de slag te gaan.
Eerst alle spullen verzamelen: portable koffer (plus de lader voor de accu's), Yaesu FT818nd, Satrover en de schotel (een 80cm TRIAX voor o.a. Astra) zelf. In plaats van een tegelstatief die je vaker bij satelliet schotels ziet heb ik voor het gemak even mijn mast gebruikt. Die staat er toch en zit geen beweging in (zie foto links). Ook heb ik vanaf dit punt een vrije kijk naar de satelliet.

Op de gok de schotel aan de mast gehangen en eerst handvast gezet. Daarna alle kabeltjes en de SatRover er aan om daarna de Yaesu FT-818nd op een tuintafel te installeren. Gelukkig bied mijn portabele koffer hier prima uitkomst om als voeding te dienen voor alle spullen.
Vervolgens de FT-818nd op de SatRover aansluiten en dubble check dat de microfoon nog niet is aangesloten en dat het zendvermogen niet hoger is dan 1 Watt. Eerst luisteren voordat je gaat zenden! Na nog een grondige check is het zaak om de spanning in te schakelen en de FT-818nd aan op 144.500MHz. Ik hoorde gelijk in CW de reeks "QO-100" voorbij komen dus ik had gelijk beet kwa ontvangst. Hierop de schotel ietsje verder uitgelijnd (op sterkste signaal, eerst op gehoor) en opnieuw vast gezet.
Blijkt dat ik toch iets aan CW kan ontcijferen op gehoor. Pluspuntje voor mezelf.
Bij inschakelen van de SatRover hoorde je wel flinke verloop van het signaal, drift. Dit komt omdat de temperatuur gecontroleerde oscillator nog eerst moet opwarmen. Tijdens deze tijd kun je niets beginnen. Neem minimaal 5 minuten de tijd, aldus de manual.
Tijdens het opwarmen heb de tablet er bij gepakt (die houd het op een accu langer vol dan de laptop) en de chat op https://eshail.batc.org.uk/wb/chat gevonden en daar me aangemeld en eens lezen.
Ook heeft deze site een WebSDR draaien die de QO-100 monitort, https://eshail.batc.org.uk/nb/. Hier zie je een spectrum dat de hele bandbreedte van de transponder laat zien. Zo kun je mooi zien waar de activiteiten zijn en je tranceiver daarop afstemmen.

Je moet er wel rekening mee houden dat als je tranceiver op 144.500MHz staat, je niet op die frequentie luistert maar op 10489.500MHz, dus in de 3cm band! Is wel even omschakelen maar daar ben je ook zo uit.
Bij het zenden ga je van 144.500MHz naar 2400MHz (13cm band dus). Om de juiste frequenties te noteren gebuik je de volgende  'formules':

F_RX = F_IF + 10345MHz   en   F_TX = F_IF + 2255.5MHz

Waarbij:

F_RX de ontvangst frequentie in de 3cm band is,
F_TX de zendfrequentie in de 13cm band is en
F_IF de middenfrequent is die je in jouw tranceiver instelt, bij deze setup is dat in de 2m band.

Na een poosje over de QO-100 transponder geluisterd te hebben en de WebSDR bekeken heb ik een signaal gezien op 10489.820MHz (tranceiver dus op 144.820MHz instellen) waar 2 OM's een QSO begonnen, n.l. Thomas - DH1TS (Duitsland) en Srdjan - YT5SMT (Servië). Ik kon het gesprek tussen deze heren volgen, waarbij de Duitser wel sterker was.
UIteraard netjes wachten tot dit QSO klaar was voordat ik de microfoon ter hand nam. Éën keer roepen en Thomas - DH1TS kwam voor me terug. Dit was dus mijn eerste spraak QSO dat ik via een satelliet heb gemaakt, een 'First' voor mij dus.
Dit ook aan Thomas uitgelegd en de felicitatie kwam binnen. HIerna begon de luchten te betrekken (ook wel te zien op de foto) dus rapjes de boel demonteren en naar binnen brengen. De SatRover is niet waterdicht gebouwd, en aangezien dat niet mijn eigendom is deze als eerste naar binnen gebracht.

Wat ik nog wil doen is de LNA kop verder 'afregelen', door deze om zijn lengte as te draaien. Ook wel "skew" genoemd heb ik begrepen. Het kan dus zijn dat vandaag deze niet opitmaal uitgelijnd was en daardoor de signalen minder sterk door mijn FT-818nd ontvangen kon worden. Maar dit is gewoon exerimenteren en testen of daar nog verbetering mogelijk is.
Met het zenden kan eigenlijk weinig verkeerd gaan, omdat daar een HELIX antenne van 5,5 wikkelingen gebruikt wordt. Dit produceert een circulair signaal en daarbij kent de antenne geen 'horizontaal' of 'verticaal'.
Je zou nog kunnen bekijken of de 13cm helix wel op de meest ideale plek staat ten opzichte van de schotel zelf, maar dat gaat mij voor dit projectje te ver om uit te zoeken en laat ik voor wat het nu is.

Samen gevat waren mijn eerste stappen op satellietverkeer zonder ernstige hindernissen, eigenlijk bijna 'plug&play'. En daar is SatRover voor bedoeld, met eenvoudige middelen op QO-100 QRV kunnen zijn.
Later verder experimenteren, maar dan moet het wel wat aangenamer zijn dan vandaag, het was nog geen 5ºC buiten en ik kreeg op den duur last van 'kauwe klauwe' en met het fenomeen van Raynaud in één van je vingers is dat niet fijn.

Hieronder nog een filmpje van het ontvangen van het baken op 10489.500MHz (let op de frequentie in het display, die zegt 144.500MHz):

Vervolg: Es'Hail 2 / QO-100 (deel 4, The end...)

Details

Geschreven door: André Berends

Gepubliceerd: 14 januari 2024

Hits: 719

(Vervolg van Es'Hail 2 / QO-100)

Vandaag (14 januari '24) heb ik bij Jan - PA∅PLY een SatRover setje van Hans - PE1CKK kunnen ophalen. Deze heren kennen elkaar al een tijd en hebben de gedeelde interesse in microgolf frequenties.
'Toeval' wilde dat ze beiden naar een microgolf meeting gingen in Heelweg (GLD). Verder best een aangenaam gesprekje gehad met Jan. Hij is ook actief bij de CAMRAS schotel in Dwingeloo.

Mijn eerste induk is 'solide', ook de verpakking waarin deze spullen deze kant op gekomen is kan ik als uitstekend betitelen.
Helaas blijkt dat de schotel die ik hier voor dit experiment wil gebruiken een houder heeft die geschikt is voor LNA's met een diameter van ongeveer 59mm, en die je op de foto links ziet (dat ding met die spiraal er op) heeft een diameter van 40mm, dus de 3D printer heeft nu ook iets te doen, er moet een opvulling gemaakt worden die het gat van 59mm verkleind naar 40mm.

Wat ik ondertussen kan doen is de aansluitingen in orde maken, dus de PTT en voeding voor de SatRover klaar maken zodat als de hardware éénmaal klaar staat de eerste testen gedaan kunnen worden.

Mijn dank gaat voor het vervoer uit naar Jan - PA∅PLY, dat hij de doos met inhoud even wilde mee nemen. Zeer gewaardeerd.

Vervolg: Es'Hail 2 / QO-100 (deel 3, de eerste stappen)

Details

Geschreven door: André Berends

Gepubliceerd: 28 december 2023

Hits: 1802

Es'Hail 2 / QO-100. Dit zijn 2 benamingen voor in feite exact dezeflde satelliet. Wat de benaming nu zo apart maakt is dat de naam voor het commecieel deel "Es'Hail 2" is en voor radioamateurs "QO-100".
Deze satelliet is een telecom sat van Quatar vergelijkbaar met de Astra's en Intelsats en voorziet een bepaald deel van de wereld van TV signalen die dan met vrij simpele middelen (ontvanger en schotel) op een TV toestel in je woonkamer te zien zijn.

Wat deze satelliet nu zo voor zendamateurs erg interessant maakt is dat er voor het eerst een transponder aan deze sat gemonteerd is die door 'ons' zendamateurs gebruikt mag worden. Op zich is dat niet zo heel spannend, er waren immers al veel eerder amateursatellieten. Wat hier nu erg interessant is dat vrijwel alle commerciele telecom sat's op een bepaalde hoogte boven de evenaar staan waardoor het lijkt alsof ze 'vast' hangen boven één vast punt. Ze draaien hun rondjes in 'Geostationaire baan', dit is ongeveer 36.000km hoog. De satelliet draait in 24 uur om de aarde, dus net zo snel als de aarde om haar as draait.
Dit maakt het voor TV zenders dus erg interessant. Je kunt één vast deel van de wereld van jouw programma's voorzien.

Die amateur transponder die mee mocht aan deze sat is ook vanuit ons kleine land bereikbaar op 2.4GHz (13cm amateurband) en te horen op 10Ghz (3cm band). Het vermogen dat je hiervoor nodig bent om die transponder te kunnen bereiken is nog geen 10Watt op 13cm.
Op dit moment word gekeken of er een 2e commerciële van een vergelijkbare transponder kan worden voorzien. Men zit nu nog in de "ideeën fase" om te bekijken waar men interesse in heeft. Zaken als welke amateurbanden er gebruikt zou 'moeten' worden en eventuele technieken.

Nu zijn er hele slimme mensen die net als ik ook zendamateur zijn en die hebben op vele verschillende manieren stations opgebouwd om zo via QO-100 verbindingen te kunnen maken. Één zo'n setje is SatRover, ontwikkeld door Hans, PE1CKK. Deze meneer heeft voordat de SatRover op de markt kwam enkele pre-producie exemplaren gebouwd om zo tot een mooi ontwerp te komen voor de verkoop.
Via Youtube ben ik met Hans in contact gekomen en heb het aanbod gekregen om binnenkort 2 maandjes met een pre-productie set te mogen proef-draaien. Begrijpelijk voorwaarde is natuurlijk dat ik terug ga koppelen wat mijn ervaringen zijn en waar ik tegen aan loop bij het opbouwen en gebruik er van.

Deze pagina heb ik dus al vast in orde gemaakt om mijn verhaal hierover te kunnen delen.
Het fijne is dat mijn Yaesu FT-818nd zeer geschikt is om dit stationnetje aan te kunnen sturen. Het zendvermogen kan ik helemaal terug regelen naar 1 Watt op 144MHz, perfect dus voor de SatRover. Ook voorziet de FT-818nd in de mogelijkheid om de PTT (Push-To-Talk, omschakeling zenden-ontvangen) door te geven aan een eventuele achterset en/of eindtrap via de ACC aansluiting achterop.

Om gebruik te kunnen maken van de PTT lijn moet je de "TX GND" aansluiting gebruiken van de ACC connector. (zie afbeelding rechts) Deze schakelt naar massa zodra je de microfoon inknijpt. Het kan zeker ook geen kwaad om ook de GND mee te nemen, ik heb de juiste punten even met rood aangemerkt. De bekabeling tussen de SatRover en mijn FT-818nd houd ik ongeveer op 2 meter lang, de coax is 7mm HigFlexx 7, met aan één kant een PL-7 clamp en voor aan de andere kant moet ik nog een SMA connector bestellen.
Nu kun je denken 'waarom 7mm coax?', op deze lengte maakt dat geen drol uit, binnen 2 meter kabel lengte heb je erg weinig verlies (net geen 0.14dB demping), dus prima geschikt op 144MHz. De SatRover heeft 144MHz als input nodig om daarvandaan op 13cm te kunnen zenden (uplink) en bij ontvangst gaat het van 10GHz terug (downlink) naar 144MHz, dus weinig spannende extra elektronica nodig om er mee te kunnen werken.

Bijkomend is dat deze gehele combinatie (SatRover en FT-818nd) bij zenden hooguit 3 à 4 Ampère vraagt dus ik zou ook met mijn portabele koffer enkele uurtjes via de QO-100 satelliet QRV kunnen zijn waar ook in den lande. Zolang ik maar vrij zicht heb op het plekje aan de hemel waar de satelliet zich bevind.
Voorwaarde is wel dat ik een schotel ergens vrij stevig/solide moet/kan neerzetten. Iets waar ik even over moet nadenken. Eventueel zou mijn Manfrotto fotostatief hier ook een rol in kunnen spelen, maar dat is proefondervindelijk nader te bepalen.

Hoe dit allemaal verder gaat verlopen is later in dit theater te lezen. De voorbereidingen zijn in gang gezet.

Vervolg: Es'Hail 2 / QO-100 (deel 2)