Antennes
- Details
- Geschreven door: André Berends
- Hits: 162
(Vervolg op Yaesu ATAS-120a)
Vandaag (17 juli 2025) zou het beter weer worden volgens de voorspellingen dan gisteren, meer zon en iets hogere temperatuur. Helaas kwam dit niet uit maar desalnietetmin toch een prima dag om wat antenne proefjes te doen.
René en ik hadden het plan opgevat om mijn ATAS-120 eens te vergelijken met zijn HVT-400. Beide antenne's zijn z.g.n. 'screw-driver' antennes en dat zijn voor zover ik weet stralers die op een flinke spoel staan.
De spoel zorgt er voor dat de relatief korte straler in resonantie kan komen op de gebruikte frequentie. Bij de HVT-400 (en ook bij de MFJ 1899t QRP dingetje) moet je met een draadje een deel van de spoel kort sluiten waarmee de inductantie veraderd. De beste manier van uit proberen is gewoon opstellen, aansluiten en testen.
Hoogfrequente werking van zowel ATAS-120 en HVT-400 zijn gelijk.
Omdat de ATAS' spoel geen vaste aftakkingen heeft is deze flexibeler inzetbaar. Hierdoor is hij andere op de WARC banden goed bruikbaar.
Bij het gebruik met een magneetvoet op een auto heb je geen tegencapaciteiten nodig, de auto neemt deze taak over.
Nadeel van diezelfde ATAS is dat je een manier hebben moet om de aansturing ervan te regelen. Mijn Yaesu FT-891 is hier goed geschikt voor omdat die deze aansturing ingebakken heeft. Zo ook de Yaesu FT-991a, FT-857 en waarschijnlijk nog andere tranceivers van Yaesu.
Hierdoor is deze antenne niet zondermeer bruikbaar met tranceivers van ICOM, Kenwood en Alinco zonder een controller-kastje van bijvoorbeeld MFJ. Ander dingetje is dat de ATAS niet bruikbaar is op 80mtr.
De HVT-400 heeft een groter bereik, van 80mtr tot en met 70cm. Alleen helaas geen WARC banden (12m, 17m en 30m). Ook is die zelfde HVT-400 wel zonder extra hardware bruikbaar met alle HF tranceivers.
Kwa werking doen ze niet voor elkaar onder. Het rendement zal ook niet bijster hoog zijn maar dit komt omdat deze antennes erg kort zijn ten opzichte van de golflengte waar je op wilt werken. De lengte van de antennes is korter dan een meter of 2,en als je op 40mtr wilt werken kom je effectief gezien minimaal 95% (mechanische) lengte te kort ten opzichte van een 1/4λ groundplane.
Op financieel vlak is er ook een groot verschil. De ATAS-120a is gewoon duur, kost zo'n €329,- (nieuw, op datum van schrijven van dit artikel) en de HVT-400 nog geen €70,-
Ik heb de enorme mazzel gehad dat ik de ATAS voor een erg scherpe prijs kon overnemen als 'knutselproject'.
Beide antennes zijn ook mobiel bruikbaar, alleen zul je voor het draadje dat de HVT-400 nodig heeft wel een voorziening moeten treffen om die onderweg niet te verliezen. Voor de ATAS-120 moet je wel een fatsoenlijk stevige magneetvoet gebruiken. Die ik vandaag gebruikt heb is te klein voor mobiel geruik met de ATAS-120. Het risico ga ik in ieder geval niet nemen. Je zal hem maar onderweg op de snelweg verliezen met alle ellende van dien. Er zijn ook antenne mounts die je klemt op bijvoorbeeld de kofferdeksel, maar ik ben hier absoluut geen liefhebber van. Je moet met een scherpe bout door het lak van je auto heen om een goede massa-contact te krijgen. Voor mij geen optie. Een alternatief zou een mount kunnen zijn op een dakdrager. (Hier ga ik nog eens in duiken, ook voor andere zaken als een dakkoffer en fietsendragers)
Ga ik de ATAS ook mobiel gebruiken?? Voorlopig nog niet, ik moet eerst een goede antenne-mount hebben die hiervoor geschikt is.
- Details
- Geschreven door: André Berends
- Hits: 262
Vervolg op Vakantie antenne werk... (Deel 3)
Het weer de afgelopen dagen was gewoon erg lekker te noemen. Vandaag was het iets frisser maar toch prima voor de korte broek en wat antenne werk. (Deze keer kort maar duidelijk verhaal, hoop ik)
In het vorige deel schreef ik al dat de 5-banden end-fed die ik voor de vakantie klaar heb liggen wat aan de lange kant is. Dus vanochtend de boel weer opgebouwd en de NanoVNA aan het werk gezet.
Vorige SWR plot liet dus al zien dat de straler te lang is, dus pakken we de staler aan tussen de 1:49 trafo en de verlengspoel voor 80 meter.
Uiteindelijk heb ik ongeveer 30 à 40cm van de straler af gehaald, en hiermee kwamen de SWR dippen op 40m, 20m, 15m en 10m erg mooi in de onderste regionen van die banden te liggen.
Achteraf had ik i.d.d. moeten beginnen met meten op de 10mtr band, vond het al vreemd dat de 80m dip niet opschoof. Optijd toch dat heldere ogenblik gehad.
Het inkorten voor de 80m band moet dus NA de spoel gebeuren maar dit is nu nog geen absolute noodzakelijkheid, maar wel weer een doel voor een volgend experiment.
Verder heb ik ook nog gekeken wat een tegencapaciteit met de SWR plots doet, dus de endfed gemeten met de NanoVNA met en zonder mantelstroomfilter maar ook met en zonder tegencapaciteit (dus 4 metingen) Welke meting nu wat is staat in de grafiek geschreven. Verder zijn de SWR-plots best duidelijk.
- Details
- Geschreven door: André Berends
- Hits: 412
Vervolg op Vakantie antenne werk... (Deel 2)
Omdat ik de vorige keer (zie Deel 2) merkte dat de 1:49 trafo voor de End-Fed warm begon te worden heb ik besloten deze te 'upgraden' van 100Watt versie naar een 250Watt versie.
Nadat ik deze bij HF-Kits had besteld en op een avondje in elkaar gezet had moest deze ook gecontroleerd worden m.b.v. een NanoVNA of het transformeren over het bereik wel lukte.
De plots van de 100Watt type had ik nog in mijn (biologische) geheugen staan, deze was acceptabel. Dit kan o.a. komen omdat de weestand van 2450Ω wat afweek van de exacte gewenste waarde.
Ook de 250Watt trafo aan de tand gevoeld met de NanoVNA met die 2450Ω weerstand, je zou dan een platte SWR plot moeten hebben en die had ik. Wel in acht genomen dat de werkelijk weerstand ongeveer 2400Ω was, dus zo'n 2% afwijking t.o.v. 2450Ω. Ook dit zie je terug in het SWR grafiek die ik kreeg. (Helaas niet opgeslagen zoals met de grafieken hieronder)
Echter is dit nog geen garantie dat de trafo ook goed werkt als de antenne-litze er op is aangsloten. Dit geeft n.l. een heel ander beeld:
De SWR dippen zitten net onder de gewenste frequentie-banden zodat je kunt concluderen dat het litze eigenlijk wat te lang is. Echter is met tunen (Yaesu FC-50) de antenne prima bruikbaar op alle banden behalve de z.g.n. WARC banden (12m, 17m en 30m).
Ook in de plot die hier links staat zijn de grijze verticale balken de amateurbanden die 'wij' mogen gebruiken. (Een groter plaatje krijg je door op de afbeelding met recht te klikken en dan 'afbeelding openen in een nieuw tabblad') Ook hier: de verticale as is de SWR waarde, de horizontale as is de frequentie (50kHz - 60MHz).
Na het 'meten' met de NanoVNA heb ik ook de FT-891 met de FC-50 tuner er op aangesloten en gekeken of de tuner er mee overwegkon. Dit ging prima, en ook in FT8 zijn de verschillende stations over de hele wereld 'gehoord'. Helaas geen verbindign kunnen maken, maar op zich is dat geen probleem. Je weet dat deze antenne zal werken op vakantie.
Ondertussen is René ook even komen aanwaaien en daarop heb ik de Junker seinsleutel er nog bij gehaald. Aangezien ik het morse-seinen en -opnemen niet beheers en hij wel is er hier ook nog even iets mee gedaan, onder andere een CW QSO met PDØHRS. (Zie filmpje hieronder) Erg leuk te 'zien' dat een Novice amateur bezig is met morse QSO's.
Volgende stap is kijken wat het aansluiten van een tegencapaciteit doet, of daarmee de grafieken iets 'omhoog' (in frequentie) komt of niet. De meting van vandaag was zonder die tegencapaciteit, met de NanoVNA direct op de 1:49 trafo.
Uiteraard heb ik ook de nodige SWR plots gemaakt van alle banden van 160mtr tot en met 10mtr. Waarom geen 6mtr? Omdat ik in het 'grote' SWR grafiek al gezien had dat dit geen zin heeft, want SWR ruim hoger dan 1:4 en dat kan de FC-50 niet bijtrekken, dit klopt ook want deze End-Fed is ook niet voor deze band gebouwd. (Heb ook nog geen end-fed voor 50MHz gezien trouwens)
Aan het eind van deze "experiment" even gechecked of deze 1:49 trafo ook warm aanvoelde, maar die bleek niet zo warm te worden als die voor 100Watt. Dit zou ook door de zon kunnen zijn, het was een erg aangename dag kwa temperatuur, "korte-benen-broeken weer".
Ook hieronder heb ik de SWR plots gepost, alsmede de setup die er gebruikt is. Op de foto van de setup zie je René even aan de knoppen van mijn FT-891
Vervolg: Vakantie antenne werk... (Deel 4)
- Details
- Geschreven door: André Berends
- Hits: 388
Vervolg op Vakantie antenne werk... (Deel 1)
In deel 1 schreef ik al dat de 1:9 unun met 18.7m draad prima bruikbaar is vanaf 15m en hoger in de banden. Beetje jammer, maar toch bruikbaar voor DX (lange afstand).
Ook had ik in "Vooruit denken voor onze aankomende vakantie" mijn End-Fed antenne genoemd. (Ook gekocht bij HF-Kits)
Vandaag was het erg mooi weer en heb de 'vakantie end-fed' even aan de NanoVNA gehangen. Hieruit blijkt dat deze tegen mijn verwachting in ook op 160mtr (1.8 MHz) bruikbaar is i.c.m. de FT-891 + FC-50, en dat voor een 5-banden (80m, 40m, 20m, 15m en 10m) antenne? En nogmaals: ik ben me er van bewust dat het maken van deze SWR plots geen klap zegt over de uiteindelijk werking van een antenne. Dit had ik al eerder ergens geschreven! Zaken als omgeving, opstelling, propagatie en meer zijn minstens zo belangrijk bij het maken van een succesvolle verbinding 'over heel ver'. Zelfde verhaal als over die ketting met een zwakke schakel.
De opstelling van dit experiment was het zelfde als de vorige keer.
De SWR plot van 1-60MHz ziet er ook anders uit, minder hoge SWR pieken.
Ook hier heb ik de mantelstroomfilter gebruikt.
De Yaesu FT-891 en FC-50 kunnen SWR (mis)aanpassingen corrigeren tot 1:3, daarboven lukt het helaas niet (beperking tuner).
Al-met-al is deze antenne beter (afgaande op de SWR alleen) bruikbaar op vakantie, maar juist omdat hij langer is (23m vs. 18.7m) lastiger op te stellen op locatie want meer ruimte nodig. Wel blijft de tuner noodzakelijk. Naar verwachting zal de Yaesu FT-818 met LDG Z817 tunertje dit ook prima kunnen aanpassen, dus QRP werk is ook prima te doen.
Uiteraard heb ik ook de tranceiver (891) aangesloten om te kijken wat er te horen is in FT-8, en hier kreeg ik wel een beetje het idee dat de End-Fed minder geschikt is voor ontvangst dan de 1:9 unun met draad, maar dat kan ook aan de condities liggen. Wel he 'halve wereld' over het scherm zien rollen, maar helaas geen test QSO gemaakt.
Nu merkte ik ook dat de trafo wat warm was, of dit nu door de zon kwam of toch door RF (hoogfrequent) uit de FT-891, dat weet ik niet. Mijn verdenkingen nu zijn niet de zon maar dat het ferriet in de trafo in verzadiging kwam.
De trafo is geschikt tot 100Watt, en dan is 50% (TX/RX) met 75Watt in FT8 mogelijk net even wat te veel. Verdere proeven zal dit duidelijk moeten maken, en eventueel zal er een 250Watt 1:49 trafo besteld moeten worden.
Directe vergelijking tussen beide antenne's heb ik niet kunnen maken. Daarvoor moet je exact gelijke omstandigheden hebben, waaronder de condities en die heb je gewoon niet in de hand.
De draad met 1:9 unun moet ik nog 'tweaken', zodat hij ook bruikbaar is op de lagere banden (<20mtr), door onder andere de exacte lengte van de draad meten en de draad op de goede lengte maken. Eventueel testen met een 'verleng' stuk is ook een experiment waard om zo op de lagere banden (80m, 160m) te kunnen uitkomen.
Hieronder staan de SWR plots van alle banden van 160mtr tot en met 6mtr inclusief WARC banden die ik vandaag gemaakt heb m.b.v. de NanoVNA en NanoVNA-saver. Een prima pakket om de SWR plots mee te kunnen maken. Bijkomend kun je daar veel meer mee meten, waaronder filters en dergelijke.
Volgende project die ik zou willen doen is een koffer/kist maken met een voldoende groot accucapaciteit (minimaal 50Ah) om met de FT-891 enkele uurtjes portabel QRV te kunnen zijn. Deze kist moet ook goed transporteerbaar zijn om mee te kunnen op vakanties en andere uitjes zonder direct afhankelijk te zijn van netstroom. Moet dus fysiek passen in onze Mini.
Vervolg op Vakantie antenne werk... (Deel 3)
